Το γάλα παράγεται συνεχόμενα στα επιθηλιακά εκκριτικά κύτταρα των κυψελίδων του μαζικού αδένα και εκκρίνεται γεμίζοντας τους μικρότερους και μεγαλύτερους γαλακτοφόρους πόρους και τις ληκύθους. Η έναρξη του θηλασμού με τις θηλαστικές κινήσεις του βρέφους και η απομάκρυνση του γάλακτος από τους πόρους συνεπάγεται την αύξηση της παραγωγής από τα εκκριτικά κύτταρα.
Το νευροενδοκρινικό σύστημα ελέγχου: 1. Τα χείλη του βρέφους έρχονται σε επαφή με τη θηλαία άλω.
2. Το βρέφος ξεκινά τις θηλαστικές κινήσεις.
3. Ενεργοποιείται το ανακλαστικό έκθλιψης του γάλακτος.
4. Διεγείρονται νευρικές απολήξεις που βρίσκονται στη θηλή και την θηλαία άλω.
5. Το ερέθισμα μεταφέρεται μέσω νευρικής οδού στον υποθάλαμο και από εκεί στην υπόφυση.
6. Από τον πρόσθιο λοβό εκκρίνεται προλακτίνη και από τον οπίσθιο εκκρίνεται ωκυτοκίνη.
7. Οι δύο ορμόνες μεταφέρονται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος στο μαστό.
8. Η προλακτίνη διεγείρει τα επιθηλιακά εκκριτικά κύτταρα των κυψελίδων του μαστικού αδένα προκειμένου να παράγουν γάλα. (Η παραγωγή του μητρικού γάλακτος συνίσταται στην μετατροπή αμινοξέων, ιχνοστοιχείων, λιπιδίων, γλυκόζης και άλλων συστατικών, που λαμβάνουν τα εκκριτικά επιθηλιακά κύτταρα από το πλάσμα της θηλάζουσας μητέρας, σε καζεΐνη, γαλακτοσφαιρίνες, γαλακτολιπίδια, λακτόζη και άλλα συστατικά).
9. Η ωκυτοκίνη διεγείρει τα μυοεπιθηλιακά κύτταρα τα οποία συσπώνται αναγκάζοντας τα επιθηλιακά εκκριτικά κύτταρα να «αδειάσουν» το ήδη παραχθέν γάλα στους πόρους.
10. Το μητρικό γάλα μέσω των γαλακτοφόρων πόρων θα οδηγηθεί στις γαλακτοφόρους ληκύθους και από εκεί μέσω των οπών της θηλής στην στοματική κοιλότητα του βρέφους.
Το αυτοκρινές σύστημα ελέγχου: 1. Μετά το τέλος του θηλασμού τα εκκριτικά κύτταρα συνεχίζουν να εκκρίνουν γάλα αλλά εκκρίνουν επίσης μια πρωτεΐνη που ονομάζεται παλίνδρομος αναστολέας της γαλουχίας.
2. Η συσσώρευση γάλακτος στους πόρους προκαλεί αύξηση της συγκέντρωσης της ανασταλτικής πρωτεΐνης η οποία δρα στα ίδια τα εκκριτικά κύτταρα αναστέλλοντας την παραγωγή γάλακτος.
3. Με την έναρξη του θηλασμού, το βρέφος απομακρύνει γάλα από τους πόρους προκαλώντας μείωση της συγκέντρωσης του παλίνδρομου αναστολέα της γαλουχίας.
4. Η μείωση της συγκέντρωσης του πρωτεϊνικού αναστολέα επιτρέπει την εκ νέου έναρξη της παραγωγής γάλακτος από τα εκκριτικά κύτταρα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι:
- Όσο πιο γρήγορα θηλάσει για πρώτη φορά το νεογνό και όσο πιο συχνά θηλάζει τόσο πιο γρήγορα θα φτάσει το πρωτόγαλα και στη συνέχεια το ώριμο γάλα.
- Η παραγωγή γάλακτος βασίζεται στο νόμο της προσφοράς και της ζήτησης.
- Όσο πιο συχνά θηλάζει αποτελεσματικά το βρέφος τόσο περισσότερο γάλα έχει η μητέρα.
- Το μέγεθος του μαστού δεν επηρεάζει την ικανότητα παραγωγής γάλακτος.
- Όλες οι μητέρες είναι ικανές να παράγουν γάλα και να θηλάσουν (πλην ελάχιστων παθολογικών εξαιρέσεων).
- Η φύση έχει προβλέψει ώστε η παραγωγή μητρικού γάλακτος να είναι ανάλογη με τις ανάγκες του νεογνού και του βρέφους.